Bảo vệ người tố cáo trong tố tụng hình sự (TTHS) là một nội dung quan trọng nhằm bảo đảm quyền con người và thúc đẩy hiệu quả phòng, chống tội phạm. Trên cơ sở quyền tố cáo và quyền được bảo vệ là những quyền hiến định, pháp luật Việt Nam đã từng bước hoàn thiện các quy định liên quan đến bảo vệ người tố cáo. Cụ thể, Bộ luật Tố tụng hình sự và Luật Tố cáo đã thiết lập những biện pháp pháp lý nhằm bảo vệ danh tính, thân thể, tài sản và lợi ích hợp pháp khác của người tố cáo. Tuy nhiên, thực tiễn thi hành vẫn còn nhiều bất cập như: thiếu hướng dẫn cụ thể, năng lực thực thi hạn chế và sự phối hợp chưa đồng bộ giữa các cơ quan tiến hành tố tụng.

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, thị trường lao động có nhiều biến động về mặt cấu trúc, với nhiều xu hướng và hình thức lao động mới. Do đó, việc bảo vệ quyền của người lao động đứng trước nhiều thách thức mới tương ứng với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế hiện đại và công nghệ số. Luật Công đoàn số 50/2024/QH15 (sửa đổi Luật Công đoàn số 12/2012/QH13, có hiệu lực từ 1/7/2025) được ban hành trong bối cảnh Việt Nam đã và đang nỗ lực hoàn thiện pháp luật lao động để đáp ứng các cam kết quốc tế và yêu cầu hội nhập, phát triển toàn diện, bền vững.

Pháp điển hóa và kiểm soát suy đoán pháp lý là bước đi tất yếu để nâng cao hiệu quả tư pháp và củng cố niềm tin vào công lý, bảo đảo quyền con người trong tố tụng dân sự. Trên cơ sở phân tích thực trạng vận dụng suy đoán pháp lý trong thực tiễn giải quyết tranh chấp thừa kế tại Việt Nam, bài viết đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao vai trò của việc vận dụng suy đoán này, qua đó bảo vệ quyền con người, góp phần hiện thực hóa nguyên tắc công lý và bình đẳng trước pháp luật.

Tư pháp thân thiện với trẻ em là xu hướng toàn cầu, khi quyền con người là vấn đề trung tâm trong mọi lĩnh vực. Tại Việt Nam, từ năm 2016, án lệ đã chính thức được áp dụng với vai trò là nguồn luật áp dụng trong thực tiễn xét xử. Án lệ phản ánh chuẩn mực về lẽ công bằng và hệ thống tư pháp thân thiện trong các vụ việc có liên quan đến trẻ em. Nghiên cứu này thực hiện nhằm làm rõ khía cạnh giao thoa giữa án lệ và tư pháp thân thiện với trẻ em, đồng thời xác định: (i) Hệ thống án lệ đang phản ánh những giá trị nào về tiêu chuẩn tư pháp thân thiện với trẻ em? (ii) Các đề xuất nào hữu hiệu trong phát triển án lệ phù hợp với điều kiện thực tiễn hiện tại và tương lai? 

Thời gian qua, Việt Nam đã quan tâm hoàn thiện chính sách, pháp luật về bình đẳng giới và đạt được nhiều kết quả rất tích cực, thể hiện cam kết và quyết tâm của Việt Nam trong việc thực hiện các cam kết quốc tế về bình đẳng giới. Bài viết làm rõ thực trạng chính sách, pháp luật của Việt Nam về bình đẳng giới gắn với mục tiêu phát triển bền vững; chỉ rõ những hạn chế, rào cản và đưa ra các giải pháp nhằm thúc đẩy việc hoàn thiện chính sách, pháp luật về bình đẳng giới ở Việt Nam trong thời gian tới.

Bảo vệ dữ liệu cá nhân của trẻ em là một yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh chuyển đổi số, khi trẻ em ngày càng tham gia vào không gian mạng từ sớm. Bài viết phân tích các quy định pháp luật hiện hành của Việt Nam cho thấy Việt Nam đã có quy định rõ ràng về bảo vệ dữ liệu cá nhân cho trẻ em nhưng vẫn còn nhiều thách thức trong thực thi như khó khăn trong việc xác lập sự đồng ý hợp lệ, giới hạn năng lực kiểm soát của chủ thể dữ liệu, hay xung đột giữa quyền của trẻ và quyền của cha mẹ. Bài viết đưa ra thông điệp nâng cao trách nhiệm và kêu gọi sự tham gia đồng bộ của các chủ thể liên quan để bảo vệ quyền riêng tư và lợi ích tốt nhất cho trẻ em trong môi trường số.

Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam năm 2015 ra đời đã giúp công tác quản lý, giam giữ người bị tạm giữ, người bị tạm giam tại các trại tạm giam, nhà tạm giữ đúng quy định của pháp luật, bảo đảm công tác điều tra, thi hành án. Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam cũng đã góp phần hoàn thiện hơn về các quy định bảo đảm quyền con người của người bị tạm giữ, người bị tạm giam. Bài viết đưa ra thực trạng quản lý giam giữ nhóm người đồng tính, người chuyển giới tại các trại tạm giam, nhà tạm giữ cũng như những khó khăn trong quản lý giam giữ nhóm đối tượng này, từ đó đưa ra một số giải pháp hoàn thiện Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam

Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ số và không gian mạng đã đặt ra yêu cầu cấp thiết trong việc bảo vệ các quyền nhân thân của con người, đặc biệt là “Quyền được lãng quên”, đây là một quyền mới, nổi bật trong kỷ nguyên dữ liệu. Tuy nhiên, việc ghi nhận và thực hiện quyền này có thể phát sinh xung đột với “Quyền tiếp cận thông tin”, cũng là một quyền có vai trò thiết yếu trong giám sát xã hội và bảo vệ lợi ích công. Bài viết phân tích mối quan hệ biện chứng giữa hai quyền này dưới góc độ quyền con người, nghiên cứu kinh nghiệm của Liên minh Châu Âu và Hoa Kỳ trong xây dựng các quy phạm pháp luật, từ đó đưa ra những khuyến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật Việt Nam.

Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên mới với nhiều chiến lược đột phá như: tinh gọn bộ máy, thúc đẩy công nghệ và phát triển kinh tế tư nhân... tạo động lực mạnh mẽ thu hút mọi nguồn nhân lực, trong đó có người khuyết tật tổn thương kép - một chủ thể trong quá trình phát triển. Bài viết tập trung phân tích sự tương thích của pháp luật Việt Nam với quy định của pháp luật quốc tế, chỉ rõ thực trạng bảo đảm quyền của nhóm đối tượng này qua việc phân tích thành tựu và hạn chế trong thực tiễn, từ đó đưa ra một số giải pháp thúc đẩy quyền của nhóm người khuyết tật tổn thương kép ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.

Hiến pháp năm 2013 đặc biệt chú trọng đến việc bảo vệ quyền con người, nhất là trong lĩnh vực tố tụng hình sự - một quá trình có ảnh hưởng sâu sắc đến các quyền cơ bản của người bị buộc tội. Trong đó, quyền con người của bị can, bị cáo trong quá trình tố tụng hình sự bao gồm cả quá trình điều tra, truy tố và xét xử dễ bị xâm phạm nhất và để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng cả về vật chất, thể chất và tinh thần. Nhóm quyền này được ghi nhận và bảo đảm trên cơ sở xem xét hoạt động tố tụng hình sự vừa là chức năng của Nhà nước trong việc phát hiện, xử lý nghiêm minh tội phạm một cách nhanh chóng, kịp thời, vừa là để bảo vệ các quyền con người không bị xâm phạm.

Bài viết nghiên cứu về quyền được trợ giúp pháp lý miễn phí cho nhóm người yếu thế, dễ bị tổn thương trong xã hội; kết quả và vai trò tích cực trong việc cung cấp dịch vụ này trong thực hiện các chính sách an sinh xã hội, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm phát huy trợ giúp pháp lý trong thực hiện các chính sách an sinh xã hội nhằm đảm bảo quyền của nhóm xã hội dễ bị tổn thương trong thời gian tới.

Kể từ khi Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án (LHG, ĐTTTA) năm 2020 có hiệu lực, thủ tục hòa giải đã đóng góp rất lớn vào kết quả giải quyết vụ việc dân sự, vì đã góp phần đơn giản hóa, nâng cao hiệu quả và rút ngắn quá trình giải quyết vụ việc dân sự. Tuy nhiên, từ thực tiễn triển khai LHG, ĐTTTA năm 2020 cho thấy, quy định về hòa giải vẫn còn tồn tại không ít hạn chế, bất cập nên đã gây khó khăn, phức tạp cho Tòa án và các đương sự.

Tài sản và quyền tài sản là một trong những yếu tố cơ bản, quan trọng trong đời sống dân sự của mỗi cá nhân, tổ chức. Bộ luật Dân sự Việt Nam qua các giai đoạn khác nhau và pháp luật của các nước trên thế giới đều có cách tiếp cận khác nhau về tài sản, quyền tài sản. Ở Việt Nam, trong lĩnh vực dân sự, chế định quyền tài sản là trung tâm và có ảnh hưởng đến nhiều chế định khác và ngành luật khác. Bài viết phân tích các quy định pháp luật hiện hành về quyền tài sản và những yêu cầu hoàn thiện pháp luật về quyền tài sản trong kỷ nguyên mới.

Bảo đảm quyền con người cho đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) tại Tòa án cấp huyện chính là sự khẳng định cam kết mạnh mẽ của hệ thống tư pháp trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đồng bào DTTS, đặc biệt tại những địa bàn vùng sâu, vùng xa. Thông qua việc tăng cường phiên tòa lưu động, hỗ trợ ngôn ngữ, phổ biến pháp luật bằng tiếng dân tộc và nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ tư pháp địa phương, Tòa án cấp huyện đã góp phần hiện thực hóa nguyên tắc công lý bình đẳng, không để ai bị bỏ lại phía sau trên hành trình tiếp cận công lý và quyền con người.