Giải pháp, kiến nghị xác định nội dung, phương pháp giáo dục quyền con người trong các cơ sở giáo dục đại học thuộc quân đội ở Việt Nam

1. Giải pháp xác định nội dung, phương pháp giáo dục quyền con người trong các cơ sở giáo dục đại học thuộc quân đội ở Việt Nam

a) Giải pháp về xác định nội dung giáo dục quyền con người trong các cơ sở giáo dục đại học thuộc quân đội ở Việt Nam

- Xác định các nội dung giáo dục quyền con người cụ thể được quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật, tập trung chuyên sâu hơn về quyền con người trong lĩnh vực quốc phòng

Nội dung của chương trình giáo dục quyền con người nói chung mang nghĩa rộng bao gồm nghiên cứu về các giá trị của quyền con người, các kiến thức, kỹ năng thực hành quyền con người, các hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật về quyền con người đến mọi cá nhân trong xã hội nhằm đạt được mục tiêu tôn trọng và bảo đảm quyền con người. Trước hết cần tập trung vào các quy định về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân được quy định trong Hiến pháp 2013 và được cụ thể hóa trong các luật, bộ luật như: Luật tiếp công dân 2013, Luật Việc làm 2013, Luật Đất đai 2013...và các văn bản dưới luật khác. Nội dung giáo dục quyền con người ở các cơ sở giáo dục đại học thuộc quân đội cần tập trung vào các nội dung sau: Các thông tin về quyền con người, bao gồm pháp luật quốc tế và pháp luật quốc gia; Các quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và Đảng ta về quyền con người; Lịch sử hình thành và phát triển quyền con người; Các thông tin về thực hiện quyền con người; Các thông tin về kết quả nghiên cứu, hình thức, nội dung, phương pháp, kinh nghiệm tổ chức giáo dục quyền con người; …

- Đẩy mạnh công tác xây dựng, hoàn thiện và hệ thống hoá nội dung giáo dục quyền con người ở các cơ sở giáo dục đại học thuộc quân đội

Để hoạt động giáo dục quyền con người ở các cơ sở giáo dục đại học thuộc quân đội đạt được hiệu quả cao thì việc xây dựng và hoàn thiện nội dung giáo dục quyền con người cho phù hợp là rất cần thiết, ngoài nội dung được lồng ghép trong giảng dạy môn học Nhà nước và pháp luật theo chương trình chính khóa thì cần phải tiếp tục tuyên truyền, phổ biến nội dung các văn bản pháp luật quốc tế và trong nước đang có hiệu lực và những văn bản mới ban hành liên quan đến quyền con người nhằm nâng cao nhận thức và ý thức tự giác chấp hành, góp phần ngăn chặn và hạn chế các hành vi vi phạm quyền con người. Bên cạnh đó, nội dung giáo dục quyền con người cần thường xuyên kết hợp với các môn học khác và lồng ghép vào toàn bộ quá trình đào tạo, kết hợp với việc sử dụng các vụ việc, hình ảnh, tư liệu thực tế để làm tăng tính sinh động, phát huy tính tích cực của học viên thông qua các hoạt động thảo luận, đóng vai… Việc xây dựng và hoàn thiện nội dung giáo dục quyền con người cần phải tiếp tục quán triệt tinh thần Nghị quyết Trung ương số 29 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đào tạo trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế: “Đổi mới nội dung giáo dục theo hướng tinh giản, hiện đại, thiết thực, phù hợp với lứa tuổi, trình độ và ngành nghề, tăng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Chú trọng giáo dục nhân cách, đạo đức, lối sống, tri thức pháp luật và ý thức công dân”[1].

Trong thời gian qua, giáo dục quyền con người đã trở thành một chủ đề được quan tâm chung trong nhiều trường đại học ở các cơ sở giáo dục đại học thuộc quân đội nhưng mức độ hướng dẫn, nội dung, phương pháp và cách thức tiếp cận chưa thực sự đồng đều. Các nội dung về quyền con người chủ yếu được lồng ghép vào trong các môn học, nhưng chủ yếu vẫn chỉ được coi là một nội dung trong phạm vi môn học Nhà nước và pháp luật, dẫn đến chưa có sự gắn kết thực sự chặt chẽ giữa các môn học với nội dung giáo dục quyền con người. Do đó, cần phải tổng hợp các nội dung về quyền con người thành một môn học chính khóa để các nội dung về quyền con người mới được nghiên cứu một cách xuyên suốt, có trọng tâm và thống nhất về quyền con người, quyền công dân; pháp luật quốc tế về quyền con người; chính sách của Việt Nam về quyền con người, pháp luật quốc gia và cơ chế bảo vệ thúc đẩy quyền con người…

- Tăng cường triển khai việc lồng ghép nội dung giáo dục quyền con người qua các môn học, giáo dục chính trị, giáo dục quốc phòng an ninh và một số môn học khác.

Các cơ sở giáo dục đại học thuộc quân đội cần tích cực triển khai công tác giáo dục quyền con người bằng cách lồng ghép vào nội dung của một số môn học khác có liên quan như giáo dục chính trị, giáo dục quốc phòng-an ninh; một số nội dung có thể lồng ghép thành các mục nhất định trong chương trình giảng dạy như: Vấn đề con người trong Triết học Mác - Lênin; vấn đề dân tộc trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội; tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc, dân chủ, nhân quyền; quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về vấn đề dân tộc, nhân quyền….

b) Giải pháp về xác định phương pháp giáo dục quyền con người trong các cơ sở giáo dục đại học thuộc quân đội ở Việt Nam

- Xác định phương pháp giáo dục quyền con người trong các cơ sở giáo dục đại học thuộc quân đội phải phù hợp với đối tượng giáo dục và môi trường quân sự.

Do đối tượng học viên trong các cơ sở giáo dục đại học thuộc quân đội ở Việt Nam phần lớn là những đoàn viên thanh niên tuổi đời còn trẻ, ít kinh nghiệm hoạt động thực tiễn, vừa mới rời khỏi ghế nhà trường trung học phổ thông. Họ bước vào môi trường quân đội với vốn kiến thức và sự hiểu biết về nhiều mặt còn hạn chế, đặc biệt là những kiến thức về chính trị, xã hội, pháp luật…, trong đó có kiến thức về vấn đề quyền con người, nhiều học viên khi được hỏi về vấn đề quyền con người đều trả lời còn rất mơ hồ. Vì vậy, với đặc thù của học viên học tập và rèn luyện trong môi trường quân sự, yêu cầu đặt ra là cần phải thường xuyên đổi mới phương pháp giáo dục quyền con người cho phù hợp với đặc điểm đặc thù của từng cơ sở giáo dục.

- Cần đa dạng hóa các phương pháp giáo dục quyền con người để thu hút học viên tham gia học tập, nghiên cứu.

Công tác giáo dục quyền con người trong các cơ sở giáo dục đại học thuộc quân đội được thực hiện thông qua các hình thức giảng dạy, tuyên truyền, phổ biến pháp luật về quyền con người với nhiều phương pháp khác nhau theo chương trình của Tổng cục chính trị - Bộ Quốc phòng. Ngoài các phương pháp hiện nay được các cơ sở giáo dục đại học thuộc quân đội đang tổ chức thực hiện thì cần phải đẩy mạnh hơn nữa các phương pháp giáo dục quyền con người thông qua việc lồng ghép trong các buổi sinh hoạt tập thể đơn vị, các buổi học tập chính trị, các buổi dã ngoại, tuyên truyền trên loa truyền thanh vào những thời gian ngoài giờ hành chính, ngày nghỉ trong các đơn vị học viên; tổ chức cho các đơn vị thi tìm hiểu pháp luật về quyền con người, tổ chức các diễn đàn, giới thiệu chuyên đề để học viên có được môi trường rèn luyện phù hợp và vận dụng những kiến thức vào quá trình học tập và rèn luyện ở đơn vị…. Thông qua việc đổi mới phương pháp giáo dục quyền con người sẽ tạo ra động lực để chủ thể giáo dục và đối tượng được giáo dục phát huy được hết tiềm năng và trí tuệ của mình, tạo ra không khí sôi nổi trong quá trình truyền đạt và tiếp thu những nội dung về quyền con người.

- Tăng cường hệ thống cơ sở vật chất phục vụ cho việc đổi mới cho phương pháp giảng dạy của giảng viên và việc nghiên cứu của học viên.

Để xác định các phương pháp giáo dục quyền con người phù hợp và đạt được hiệu quả cao, các cơ sở giáo dục đại học thuộc quân đội cần phải tiếp tục đầu tư cơ sở vật chất, các trang thiết bị hiện đại, thuận tiện cho cán bộ, giảng viên vận dụng các phương pháp giảng dạy hiện đại, tích cực trong quá trình học tập nói chung, học tập nội dung quyền con người nói riêng. Đối với hệ thống thư viện, phòng học, tủ sách pháp luật cần tăng cường biên soạn tài liệu tham khảo, tài liệu hỗ trợ phổ biến, giáo dục quyền con người.

2. Kiến nghị

a) Kiến nghị đối với Trung ương (Quốc hội, Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Quốc phòng…)

- Bộ Quốc phòng cần điều chỉnh, thay đổi lại nội dung, chương trình giáo dục quyền con người cho phù hợp với nhu cầu và thực tiễn công tác của học viên ở các cơ sở giáo dục đại học thuộc quân đội.

- Bộ Giáo dục và đào tạo cần tăng cường tổ chức các đợt tập huấn, hội thảo về nội dung, phương pháp giáo dục quyền con người.

b) Kiến nghị đối với các cơ sở giáo dục đại học thuộc quân đội ở Việt Nam

- Các cơ sở giáo dục đại học thuộc quân đội cần quan tâm và đầu tư hơn nữa hệ thống giáo trình, tài liệu phục vụ cho công tác giáo dục quyền con người.