Tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm quyền con người (QCN) là quan điểm xuyên suốt và nhất quán được nêu trong các Đại hội của Đảng thời kỳ đổi mới. Bước vào giai đoạn phát triển mới của đất nước, Đại hội XIII của Đảng một mặt nhất quán các quan điểm được nêu trong các Đại hội trước, mặt khác đã có nhiều hướng tiếp cận mới trong lĩnh vực QCN theo định hướng mục tiêu phát triển đất nước đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Bài viết phân tích các quan điểm về QCN tại các Đại hội của Đảng trong thời kỳ đổi mới; đồng thời quán triệt, vận dụng và phát triển các quan điểm mới, hướng tiếp cận mới về bảo vệ, thúc đẩy QCN trong văn kiện Đại hội XIII của Đảng vào hoạt động nghiên cứu, giảng dạy và tổ chức thực hiện ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.

Bài viết phân tích một số đạo luật của Singapore về bảo đảm quyền của người cao tuổi trước tác động của già hóa dân số. Trên cơ sở đó, tác giả đưa ra một số kinh nghiệm về hoàn thiện pháp luật liên quan đến bảo đảm quyền của người cao tuổi trước tác động của già hóa dân số ở Việt Nam.

Cộng hòa Pháp là một quốc gia có nền tảng lâu đời về lý luận cũng như lập pháp cho việc đề cao tự do và quyền con người. Bởi vậy, quốc gia này đã trở thành một điển hình để học tập trong nghiên cứu, xây dựng cơ chế pháp luật bảo vệ quyền con người.

Vấn đề an ninh con người chính thức được đề xuất trong Báo cáo phát triển con người năm 1994, bởi Chương trình phát triển Liên hợp quốc (UNDP). Đây là cách tiếp cận mới trên lĩnh vực an ninh, nhằm bảo vệ con người và các quyền con người. Gần 30 năm qua, vấn đề an ninh con người thu hút được sự quan tâm của các quốc gia và tổ chức quốc tế. Bài viết góp phần làm rõ nhận thức và thực tiễn bảo đảm an ninh con người ở Việt Nam, nhằm góp phần tiếp tục bảo đảm tốt hơn an ninh con người trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.

Thực hiện những mục tiêu cũng như các nghĩa vụ quốc tế về bảo đảm quyền trẻ em, trong những năm qua, Đảng và Nhà nước ta đã dành sự quan tâm đặc biệt đến các biện pháp nhằm thực thi các khuyến nghị do Ủy ban về quyền của trẻ em của Liên hợp quốc đưa ra sau mỗi kỳ báo cáo thực thi Công ước quốc tế về quyền trẻ em. Bài viết đánh giá những kết quả đạt được, những hạn chế, bất cập trong quá trình thực thi các khuyến nghị của Uỷ ban về quyền của trẻ em ở Việt Nam, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm thực hiện có hiệu quả các khuyến nghị này trong thời gian tới.

Đại hội lần thứ XIII của Đảng (2021) đề ra những chủ trương đúng đắn cho việc tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền công dân. Bài viết đề cập một số nội dung thực hiện Nghị quyết Đại hội trên lĩnh vực quyền con người gồm: tiếp tục gắn quyền con người với quyền phát triển phồn vinh, hạnh phúc; lấy con người là trung tâm và phát triển con người toàn diện; an ninh con người và an ninh quốc gia; bảo hộ công dân ở nước ngoài và hoạt động tư pháp phải tăng cường bảo vệ công lý, quyền con người, quyền công dân.

Quyền con người được hiểu là những đặc quyền vốn có và chỉ có của con người. Thực tế hiện nay, trong chương trình đào tạo của các ngành khoa học – công nghệ không có học phần riêng về quyền con người. Nhưng trong một số học phần trong chương trình đào tạo có lồng ghép nội dung quyền con người để giảng dạy cho sinh viên. Từ sự phân tích, đánh giá thực trạng, tác giả có một số nhận xét về tình hình giảng dạy vấn đề quyền con người trong những cơ sở giáo dục đại học khối ngành khoa học - công nghệ ở Việt Nam và chỉ ra một số kiến nghị nhằm xác định nội dung, phương pháp giáo dục quyền con người trong các cơ sở giáo dục đại học khối ngành khoa học – công nghệ ở Việt Nam

Trên cơ sở nghiên cứu so sánh quy định pháp luật Việt Nam, tập trung vào pháp luật tố tụng hình sự, với các tiêu chuẩn pháp lý quốc tế về bảo vệ nạn nhân của tội phạm, bài viết đánh giá và kiến nghị hoàn thiện quy định pháp luật Việt Nam theo hướng tương thích với pháp luật quốc tế và tăng cường hiệu quả bảo vệ nạn nhân của tội phạm trong tố tụng hình sự.

Phòng vệ chính đáng (PVCĐ) là một trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự,  được áp dụng nhiều trong thực tiễn xét xử. Bộ luật Hình sự (BLHS) năm 2015, sửa đổi năm 2017, quy định về phòng vệ chính đáng đã có nhiều sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với thực tiễn xét xử. Tuy nhiên, sau một thời gian thi hành, quy định này đã bộc lộ một số bất cập, đòi hỏi phải tiếp tục sửa đổi, bổ sung. Từ việc phân tích, luận giải nội dung và các điều kiện của phòng vệ chính đáng, tác giả đưa ra một số kiến nghị nhằm hoàn thiện quy định về PVCĐ trong BLHS năm 2015 theo hướng tăng cường bảo vệ quyền con người, quyền công dân.      

Trên cơ sở tiếp thu những qui định của các văn kiện pháp lý quốc tế, căn cứ vào tình hình thực tiễn tại Việt Nam, nhiều qui định của pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam đã ra đời theo hướng bảo đảm quyền con người của phụ nữ dù đó là người bị buộc tội hay là bị hại khi tham gia vào các vụ án hình sự. Mặc dù hiện nay các qui định của pháp luật tố tụng hình sự về quyền của phụ nữ và bảo đảm quyền của phụ nữ là khá đầy đủ, tuy nhiên vẫn còn một số qui định và trên thực tế việc thực hiện các qui định này chưa thực sự bảo đảm được các quyền con người của phụ nữ. Do đó các kiến nghị trong bài viết nhằm đưa ra các giải pháp để bảo đảm hơn nữa các quyền con người của phụ nữ trong tố tụng hình sự tại Việt Nam.

Hoạt động tư pháp có ảnh hưởng rất lớn tới quyền con người, quyền công dân. Nếu nền tư pháp trong sạch, vững mạnh, hoạt động “phụng công, thủ pháp, chí công, vô tư” thì quyền con người được bảo đảm, công lý được thực thi, còn đi ngược lại các nguyên tắc này thì quyền con người sẽ bị vi phạm. Do đó, bảo vệ công lý, quyền con người là tư tưởng xuyên suốt trong tất cả các giai đoạn của quá trình tố tụng và là trọng tâm của Chiến lược Cải cách tư pháp ở Việt Nam, tầm nhìn đến năm 2045.

Bảo vệ, bảo đảm quyền con người nói chung, quyền con người của phạm nhân nói riêng là vấn đề có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sinh động, được cộng đồng quốc tế và các quốc gia quan tâm. Bài viết đi sâu phân tích chuẩn mực quốc tế nói chung, các quy định của pháp luật Việt Nam về quyền con người của phạm nhân, vai trò, trách nhiệm của cơ quan nhà nước có thẩm quyền và nêu một số thách thức chung trong bảo vệ quyền con người của phạm nhân; từ đó đề xuất định hướng bảo vệ, bảo đảm quyền con người của phạm nhân trong các trại giam ở Việt Nam hiện nay.

Bảo vệ, bảo đảm quyền con người nói chung, quyền con người của phạm nhân nói riêng là vấn đề có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sinh động, được cộng đồng quốc tế và quốc gia quan tâm. Xuất phát từ tính nhân đạo, nhân văn, tôn trọng nhân phẩm và quyền tự nhiên của con người, chuẩn mực quốc tế và pháp luật Việt Nam đều đã ghi nhận các quyền con người cơ bản, các nguyên tắc chuẩn mực tối thiểu đối xử với phạm nhân và đặt ra nghĩa vụ bắt buộc cơ quan có thẩm quyền ở mỗi quốc gia có trách nhiệm tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm quyền con người của họ. Bài viết đi sâu phân tích chuẩn mực quốc tế nói chung, các quy định của pháp luật Việt Nam về quyền con người của phạm nhân, vai trò, trách nhiệm của cơ quan nhà nước có thẩm quyền và nêu một số thách thức chung trong bảo vệ quyền con người của phạm nhân; từ đó đề xuất định hướng bảo vệ, bảo đảm quyền con người của phạm nhân trong các trại giam ở Việt Nam hiện nay.