Thành tựu trong vận dụng và phát triển sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh tăng cường hợp tác quốc tế trong bảo đảm quyền con người ở Việt Nam (Kỳ II)

 Nhân dân Ba Lan nồng nhiệt đón chào Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đoàn đại biểu Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, tháng 7/1957.

Nguồn: baotanghochiminh.vn

3. Ứng dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về hợp tác quốc tế trong bảo đảm quyền con người

Giai đoạn từ 1945 đến 1969, trong bối cảnh đất nước vừa giành độc lập và phải đối mặt với nhiều thách thức trong quá trình xây dựng xã hội chủ nghĩa, Hồ Chí Minh đã đặc biệt chú trọng đến việc hợp tác quốc tế để bảo đảm quyền con người cho nhân dân Việt Nam. Ngay từ khi tuyên bố độc lập vào ngày 2 tháng 9 năm 1945, trong bản Tuyên ngôn Độc lập, Hồ Chí Minh đã khẳng định quyền tự do và bình đẳng của dân tộc Việt Nam với thế giới, nhấn mạnh rằng “Tất cả mọi người sinh ra đều có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc.” Đây không chỉ là lời khẳng định quyền dân tộc mà còn là tuyên bố của Việt Nam với cộng đồng quốc tế, mong muốn được công nhận và hỗ trợ trong việc thực hiện các quyền cơ bản của con người.

Trong thời kỳ này, một trong những nỗ lực lớn của Hồ Chí Minh là hợp tác với các tổ chức quốc tế, đặc biệt là Liên Hợp Quốc, để bảo vệ quyền con người trong bối cảnh chiến tranh và xây dựng xã hội chủ nghĩa. Khi đất nước đứng trước nguy cơ xâm lược và chia cắt, Hồ Chí Minh đã cố gắng kêu gọi sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế cho sự nghiệp chính nghĩa của dân tộc Việt Nam. Trong các văn bản ngoại giao và phát biểu của mình, Hồ Chí Minh luôn nhấn mạnh tinh thần hòa bình, mong muốn Việt Nam trở thành “bạn với tất cả các nước dân chủ và không gây thù oán với một ai”. Tuyên bố này cho thấy Người nhận thức rõ ràng về tầm quan trọng của hòa bình và sự ủng hộ quốc tế trong việc bảo vệ quyền sống và quyền tự quyết của nhân dân Việt Nam.

Không chỉ dừng lại ở các tuyên bố, Hồ Chí Minh còn chủ động tham gia các diễn đàn quốc tế, vận động sự công nhận và ủng hộ từ Liên Hợp Quốc và các tổ chức khác cho cuộc đấu tranh của Việt Nam. Trong công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa, Hồ Chí Minh coi trọng việc phát triển con người và cải thiện đời sống nhân dân, xem đó là cách thiết thực nhất để bảo đảm quyền con người. Người khẳng định, “Chính quyền là của dân, do dân, vì dân,” thể hiện quyết tâm của Đảng và Nhà nước trong việc đặt lợi ích và hạnh phúc của nhân dân lên hàng đầu. Hồ Chí Minh cho rằng, quyền con người không chỉ là các quyền tự do chính trị mà còn bao gồm quyền được học hành, quyền có công ăn việc làm và quyền được chăm sóc sức khỏe. Do đó, trong giai đoạn này, Hồ Chí Minh đã đề ra các chính sách nhằm phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, và xây dựng một nền giáo dục toàn diện để cải thiện chất lượng sống của người dân. Những nỗ lực này không chỉ thể hiện tầm nhìn của Hồ Chí Minh về quyền con người mà còn góp phần tạo ra nền tảng vững chắc cho quá trình xây dựng và bảo vệ đất nước.

Tư tưởng Hồ Chí Minh về hòa bình, độc lập dân tộc và quyền con người đã ảnh hưởng sâu sắc đến chính sách đối ngoại của Việt Nam sau khi đất nước thống nhất vào năm 1975. Những giá trị này không chỉ được thể hiện trong quá trình đấu tranh giành độc lập mà còn tiếp tục là nền tảng vững chắc trong việc xây dựng và duy trì mối quan hệ quốc tế, đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu hóa và các thách thức thế kỷ XXI. Việc tham gia các công ước quốc tế về quyền con người và đóng góp vào hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc là minh chứng rõ rệt cho tầm ảnh hưởng của tư tưởng Hồ Chí Minh trong chính sách quốc tế của Việt Nam.

Việt Nam gia nhập các công ước quốc tế về quyền con người và cam kết thực hiện các nghĩa vụ quốc tế, thể hiện sự tôn trọng và bảo vệ quyền con người theo tinh thần tư tưởng Hồ Chí Minh. Một trong những bước đi quan trọng là việc Việt Nam trở thành thành viên của Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc vào năm 2014 và năm 2023, điều này không chỉ nâng cao vị thế quốc tế của Việt Nam mà còn khẳng định cam kết của đất nước trong việc thúc đẩy và bảo vệ quyền con người. Hồ Chí Minh luôn khẳng định, “Dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền tự do, quyền bình đẳng,” và trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam luôn nỗ lực thực hiện những cam kết này, không chỉ trong phạm vi quốc gia mà còn thông qua các tổ chức quốc tế.

Trong các hoạt động đối ngoại, Việt Nam đã thể hiện tinh thần chủ động và sáng tạo trong việc phát huy tư tưởng Hồ Chí Minh vào việc xây dựng một chính sách ngoại giao hòa bình, hợp tác và phát triển. Chính sách đối ngoại của Việt Nam sau khi thống nhất đất nước được xây dựng trên nguyên tắc độc lập, tự chủ, hòa bình, hữu nghị và tôn trọng quyền con người. Đây là sự kế thừa trực tiếp tư tưởng Hồ Chí Minh, người luôn nhấn mạnh: “Việt Nam là bạn của tất cả các nước, không phân biệt chế độ xã hội hay màu da.” Chính vì vậy, Việt Nam đã xây dựng được quan hệ ngoại giao tốt đẹp với hầu hết các quốc gia, từ các nước lớn như Mỹ, Trung Quốc, Liên bang Nga cho đến các quốc gia nhỏ hơn, luôn giữ vững lập trường của mình trong việc bảo vệ quyền con người và hòa bình thế giới.

Thêm vào đó, việc Việt Nam tham gia vào các tổ chức quốc tế như ASEAN, APEC, và các diễn đàn đa phương khác cũng phản ánh sự phát huy tư tưởng Hồ Chí Minh trong việc duy trì sự ổn định và phát triển của khu vực và thế giới. Tư tưởng về hợp tác quốc tế của Hồ Chí Minh khẳng định rằng, “Chúng ta không thể đứng riêng lẻ, phải cùng nhau xây dựng hòa bình và phát triển.” Chính sách đối ngoại của Việt Nam hiện nay, dù trong bối cảnh toàn cầu hóa và những thách thức mới, vẫn luôn bám sát nguyên lý này, đẩy mạnh hợp tác với các quốc gia và tổ chức quốc tế trong các vấn đề lớn như biến đổi khí hậu, phát triển bền vững và bảo vệ quyền lợi của người dân.

Tóm lại, tư tưởng Hồ Chí Minh về quyền con người, hòa bình và hợp tác quốc tế vẫn luôn là kim chỉ nam cho chính sách đối ngoại của Việt Nam, đặc biệt trong việc tham gia các công ước quốc tế về quyền con người và đóng góp vào hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Các chính sách quốc tế của Việt Nam không chỉ nhằm bảo vệ quyền lợi quốc gia mà còn thể hiện cam kết đối với cộng đồng quốc tế về hòa bình, công lý và quyền con người, qua đó khẳng định giá trị nhân văn trong tư tưởng của Hồ Chí Minh vẫn là động lực lớn trong quan hệ đối ngoại của Việt Nam

Tư tưởng Hồ Chí Minh về hòa bình và quyền con người cũng được thể hiện rõ trong những đóng góp của Việt Nam vào các hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Việt Nam chính thức tham gia vào các hoạt động gìn giữ hòa bình từ năm 2014, cử lực lượng tham gia các nhiệm vụ gìn giữ hòa bình tại các quốc gia bị ảnh hưởng bởi xung đột. Điều này không chỉ khẳng định cam kết của Việt Nam đối với việc bảo vệ quyền con người ở các quốc gia đang gặp khó khăn mà còn phản ánh sự tôn trọng sâu sắc của Việt Nam đối với các nguyên tắc cơ bản trong tư tưởng của Hồ Chí Minh về hòa bình và đoàn kết quốc tế.

Sự tham gia của Việt Nam vào các diễn đàn quốc tế và các tổ chức về quyền con người cũng không chỉ là việc đáp ứng các yêu cầu quốc tế mà còn là sự phát huy trách nhiệm đối với cộng đồng thế giới. Việt Nam không chỉ tích cực tham gia mà còn đóng góp sáng kiến vào các cuộc thảo luận về quyền con người, đặc biệt trong việc bảo vệ quyền lợi của các nhóm yếu thế trong xã hội, như người dân tộc thiểu số, phụ nữ, trẻ em và người khuyết tật. Đây chính là sự kết hợp giữa tư tưởng Hồ Chí Minh về bảo vệ quyền lợi của mọi người dân và chính sách đối ngoại của Việt Nam trong việc thúc đẩy các mục tiêu nhân quyền toàn cầu.

Sự đóng góp của Việt Nam trong các diễn đàn quốc tế về quyền con người và việc tham gia các tổ chức quốc tế là minh chứng cho ảnh hưởng sâu rộng của tư tưởng Hồ Chí Minh trong chính sách đối ngoại của đất nước. Các hoạt động này không chỉ phản ánh cam kết của Việt Nam trong việc thực hiện các điều ước quốc tế về quyền con người mà còn khẳng định vị thế của Việt Nam như một thành viên có trách nhiệm và đóng góp tích cực vào sự nghiệp bảo vệ hòa bình và nhân quyền toàn cầu. Tư tưởng Hồ Chí Minh đã giúp hình thành một chính sách đối ngoại hòa bình, hợp tác và phát triển, góp phần xây dựng một thế giới công bằng, dân chủ và văn minh.

4. Nhận diện thách thức trong việc vận dụng và phát triển sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh tăng cường hợp tác quốc tế trong bảo đảm quyền con người ở Việt Nam

Trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày nay, việc bảo vệ quyền con người đang đối mặt với không ít thách thức. Mặc dù các công ước quốc tế về quyền con người đã được hình thành và ngày càng được nhiều quốc gia tham gia, nhưng những vấn đề như biến đổi khí hậu, di cư, bất bình đẳng xã hội và các mâu thuẫn quốc tế phức tạp vẫn gây ra không ít khó khăn cho việc thực hiện các quyền cơ bản của con người. Những thách thức này đặc biệt đặt ra yêu cầu cao đối với các quốc gia và cộng đồng quốc tế trong việc đảm bảo quyền lợi của mọi người dân, đồng thời bảo vệ hòa bình và ổn định cho các thế hệ tương lai. Trong bối cảnh này, tư tưởng Hồ Chí Minh về hợp tác quốc tế trong bảo vệ quyền con người vẫn giữ nguyên giá trị, và Việt Nam có thể tiếp tục phát huy những nguyên lý này để đối mặt với các thách thức, đồng thời mở ra triển vọng về một tương lai bền vững cho quyền con người trên toàn cầu.

Một trong những thách thức lớn nhất đối với việc bảo vệ quyền con người hiện nay là biến đổi khí hậu. Biến đổi khí hậu không chỉ ảnh hưởng đến môi trường sống của con người mà còn tác động trực tiếp đến các quyền cơ bản như quyền được sống, quyền được tiếp cận với thực phẩm sạch, nước uống an toàn và quyền được sống trong môi trường lành mạnh. Hàng triệu người dân trên thế giới đang phải đối mặt với những tác động tiêu cực từ thảm họa thiên nhiên, từ lũ lụt, hạn hán, đến sự gia tăng của các cơn bão cực đoan. Các quốc gia có mức độ phát triển thấp, đặc biệt là các quốc gia đang phát triển, thường phải gánh chịu hậu quả nghiêm trọng nhất. Tình trạng này khiến cho việc bảo vệ quyền con người trở nên càng phức tạp hơn, khi các quốc gia phải đối mặt với yêu cầu vừa bảo vệ môi trường, vừa bảo vệ quyền sống cơ bản của người dân.

Bên cạnh đó, di cư và vấn đề tị nạn cũng đang là một thách thức lớn đối với việc bảo vệ quyền con người. Cuộc khủng hoảng tị nạn ở nhiều khu vực như Trung Đông, châu Phi và Nam Á đã đưa vấn đề di cư và tị nạn lên thành một trong những vấn đề nóng bỏng nhất của cộng đồng quốc tế. Hàng triệu người phải rời bỏ quê hương vì chiến tranh, bạo lực, nghèo đói hoặc các vấn đề môi trường, và họ đối mặt với những khó khăn nghiêm trọng về việc tiếp cận các quyền cơ bản như giáo dục, chăm sóc sức khỏe và sự an toàn. Trong khi đó, các quốc gia tiếp nhận người tị nạn và di dân cũng gặp phải nhiều khó khăn trong việc đảm bảo các quyền của những người này, đồng thời đối mặt với những phản đối trong nước về vấn đề di cư. Tình trạng này tạo ra những mâu thuẫn giữa các quyền cơ bản của con người và các vấn đề chính trị, xã hội, kinh tế của các quốc gia.

Ngoài ra, bất bình đẳng xã hội cũng là một vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đến việc bảo vệ quyền con người. Mặc dù quyền bình đẳng đã được công nhận trong các công ước quốc tế, thực tế lại cho thấy khoảng cách giàu nghèo giữa các quốc gia và trong mỗi quốc gia vẫn đang ngày càng rộng ra. Những người nghèo, phụ nữ, trẻ em, người dân tộc thiểu số, người khuyết tật và các nhóm dễ bị tổn thương khác vẫn phải đối mặt với sự phân biệt và thiệt thòi trong nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội. Bất bình đẳng này không chỉ cản trở sự phát triển bền vững mà còn làm giảm hiệu quả của các nỗ lực bảo vệ quyền con người. Trong khi các quốc gia đều cam kết bảo vệ quyền cơ bản của con người, sự bất bình đẳng vẫn tồn tại sâu sắc trong hệ thống xã hội, tạo ra những rào cản lớn đối với việc thực hiện đầy đủ quyền con người.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, Việt Nam có thể tiếp tục phát huy tư tưởng Hồ Chí Minh để đối mặt với các thách thức hiện nay. Việt Nam cần duy trì và mở rộng mối quan hệ hợp tác với các quốc gia và tổ chức quốc tế trong các lĩnh vực nhân quyền, bảo vệ môi trường, chống biến đổi khí hậu và giải quyết vấn đề di cư. Việt Nam cũng cần tiếp tục thúc đẩy các sáng kiến và các chính sách nhằm giảm thiểu bất bình đẳng xã hội, bao gồm việc tăng cường hỗ trợ các nhóm dễ bị tổn thương, cải thiện giáo dục và y tế, và đảm bảo quyền tiếp cận tài nguyên cho tất cả công dân.

Kết luận

Việc vận dụng và phát triển sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh trong việc tăng cường hợp tác quốc tế để bảo đảm quyền con người đã mang lại những thành tựu đáng kể cho Việt Nam, cả trong quá trình đấu tranh giành độc lập dân tộc và trong giai đoạn xây dựng đất nước sau này. Tư tưởng của Người về hòa bình, độc lập và sự công bằng xã hội đã góp phần định hướng chính sách đối ngoại của Việt Nam, khẳng định cam kết mạnh mẽ trong việc bảo vệ quyền con người, đồng thời thúc đẩy hợp tác quốc tế trong các diễn đàn toàn cầu như Liên Hợp Quốc và các tổ chức quốc tế khác. Chính nhờ sự kiên trì thực hiện các nguyên lý này, Việt Nam đã trở thành một thành viên có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế, đóng góp tích cực vào các sáng kiến toàn cầu về quyền con người, hòa bình và phát triển bền vững. Tuy nhiên, với những thách thức mới như biến đổi khí hậu, di cư và bất bình đẳng xã hội, Việt Nam cần tiếp tục phát huy tư tưởng Hồ Chí Minh, giữ vững cam kết bảo vệ quyền con người trong môi trường quốc tế ngày càng phức tạp. Những thành tựu đã đạt được trong việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh sẽ là nền tảng vững chắc để Việt Nam tiếp tục nâng cao vị thế và đóng góp vào sự nghiệp chung của nhân loại trong bảo vệ quyền con người, hòa bình và sự phát triển bền vững.

TS. Chu Thị Thúy Hằng

Viện Quyền con người, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

---

Tài tiệu tham khảo

1. Bài nói chuyện tại Đại hội Đại biểu Mặt trận Tổ quốc Việt Nam lần thứ II năm 1961.
2. Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 5, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2011.
3. ThS. Phạm Chí Thịnh - ThS Phạm Hồng Hải Không thể xuyên tạc, bóp méo chính sách đối ngoại của Việt Nam, tài liệu có tại: https://dangcongsan.vn/bao-ve-nen-tang-tu-tuong-cua-dang/khong-the-xuyen-tac-bop-meo-chinh-sach-doi-ngoai-cua-viet-nam-648188.html