Hoàn thiện cơ chế bảo vệ quyền con người, quyền công dân trong Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam theo yêu cầu Nghị quyết 27-NQ/TW của Ban Chấp hành trung ương Đảng

Thực hiện đầy đủ các cam kết quốc tế về quyền con người mà Việt Nam đã tham gia ký kết, nhất quán quan điểm về bảo đảm và thúc đẩy quyền con người đã được Đảng ta đề ra tại các đại hội trước, Đại hội XIII của Đảng xác định: “Tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền và nghĩa vụ của công dân theo Hiến pháp năm 2013; gắn quyền công dân với nghĩa vụ và trách nhiệm công dân đối với xã hội”¹. Vì vậy, cần tiếp tục nghiên cứu để hoàn thiện cơ chế bảo vệ quyền con người, quyền công dân trong hoạt động tư pháp theo Hiến pháp năm 2013 đáp ứng yêu cầu Nghị quyết 27-NQ/TW.

Viện kiểm sát có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền con người, 
quyền công dân. Nguồn: tapchicongsan.org.vn.

1. Cơ chế bảo vệ quyền con người, quyền công dân trong hoạt động tư pháp

Bảo vệ quyền con người hiện nay được thực hiện thông qua ba cơ chế đó là cơ chế quốc tế, cơ chế khu vực và cơ chế quốc gia. Trong đó, cơ chế quốc tế và cơ chế khu vực có tầm ảnh hưởng rất lớn đến cơ chế quốc gia. Nghĩa vụ bảo vệ quyền con người của mỗi nhà nước được coi là một nghĩa vụ chủ động bởi để ngăn chặn sự vi phạm quyền con người của bên thứ ba, các nhà nước phải chủ động đưa ra những biện pháp và xây dựng các cơ chế phòng ngừa, xử lý những hành vi vi phạm. Theo đó, bảo vệ quyền con người, quyền công dân được hiểu là hoạt động của mỗi nhà nước nhằm ngăn ngừa, xử lý những hành vi vi phạm quyền con người, quyền công dân của bất cứ chủ thể nào. Do vậy, bảo vệ quyền con người, quyền công dân có thể hiểu là toàn bộ các hoạt động ngăn ngừa và xử lý những hành vi vi phạm quyền con người, quyền công dân, nhằm khôi phục các quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, công dân đã bị xâm hại, hạn chế hoặc tước bỏ bởi hành vi vi phạm pháp luật.

Hiến pháp năm 2013, tại khoản 1, Điều 14 quy định: “Ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các quyền con người, quyền công dân về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội được công nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm theo Hiến pháp và pháp luật”. Trong hoạt động tư pháp, nhiệm vụ hiến định bảo vệ quyền con người, quyền công dân được trao cho Tòa án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân. Đây cũng là lĩnh vực quan trọng, cần đặc biệt quan tâm, vì quyền con người, quyền công dân trong hoạt động tư pháp có liên quan trực tiếp đến sinh mệnh chính trị của mỗi cá nhân, do đó, càng cần phải được bảo vệ nghiêm chỉnh, đúng pháp luật. Tuy nhiên, thực tế các quyền con người, quyền công dân vẫn bị xâm hại trong nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, đặc biệt là trong hoạt động tư pháp. Văn kiện Đại hội XIII của Đảng xác định nhiệm vụ: “Hoạt động tư pháp phải có trọng trách bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của tổ chức, cá nhân”². Do đó, cơ chế bảo vệ quyền con người, quyền công dân trong hoạt động tư pháp cần tiếp tục được hoàn thiện, thông qua nhiều cơ quan tham gia thực hiện quyền tư pháp như Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, Cơ quan điều tra, Cơ quan thi hành án hình sự, Cơ quan thi hành án dân sự, các Cơ quan bổ trợ tư pháp... mà trọng tâm là thiết chế Tòa án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân.

- Đối với Tòa án nhân dân

Tòa án nhân dân là cơ quan xét xử của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền tư pháp, có nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân (Điều 102 Hiến pháp năm 2013). Như vậy, bảo vệ quyền con người là một trong những nhiệm vụ cơ bản của Toà án được Hiến pháp ghi nhận. Là cơ quan thực hiện quyền tư pháp trong nhà nước pháp quyền, Tòa án có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền con người. Toà án bảo vệ quyền con người được thực hiện thông qua con đường tố tụng và các cơ chế pháp lý, các nguyên tắc cơ bản như: độc lập xét xử; độc lập trong cơ cấu tổ chức và hoạt động của tòa án, quy định trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng; quy định rõ thẩm quyền của tòa án; quyền, nghĩa vụ, hoạt động tố tụng cụ thể của thẩm phán, hội thẩm nhân dân và những người tiến  tố tụng khác tại giai đoạn xét xử. Toà án có thẩm quyền xét xử các vụ án hình sự, dân sự, hôn nhân gia đình, hành chính, lao động, kinh tế. Thông qua việc xét xử của Tòa án, hành vi phạm tội phải bị trừng trị thích đáng, hành vi vi phạm pháp luật bị xử lý và các lợi ích hợp pháp của cá nhân, công dân, tập thể hay Nhà nước được bảo vệ. Phán quyết của Toà án thường ảnh hưởng rất lớn đến quyền và lợi ích của công dân, thậm chí có thể tước đi mạng sống của một con người. Chính vì vậy, hoạt động của Tòa án liên quan trực tiếp đến việc bảo vệ quyền con người, quyền công dân. Thực hiện chức năng xét xử, Tòa án góp phần quan trọng trừng trị các hành vi xâm hại quyền con người của các chủ thể khác nhau trong xã hội, góp phần bảo vệ “quyền sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc” của mỗi cá nhân.

- Đối với Viện kiểm sát nhân dân

 Viện kiểm sát nhân dân là cơ quan thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp, có nhiệm vụ bảo vệ pháp luật, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, góp phần bảo đảm pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất (Điều 107 Hiến pháp năm 2013). Với chức năng và nhiệm vụ như vậy, Viện kiểm sát có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền con người, bởi Viện kiểm sát nhân dân tham gia quá trình tố tụng với tư cách là cơ quan tiến hành tố tụng, đây là những hoạt động liên quan trực tiếp đến quyền và tự do cơ bản của con người. Thông qua việc thực hiện chức năng thực hành quyền công tố, Viện kiểm sát tiến hành truy tố các hành vi xâm phạm quyền con người. Bên cạnh việc thực hiện chức năng thực hành quyền công tố, Viện kiểm sát thực hiện chức năng kiểm sát các hoạt động tư pháp để thực hiện nhiệm vụ bảo vệ quyền con người. Đây cũng là một hoạt động quan trọng của Viện kiểm sát trong việc bảo đảm vệ quyền con người, vì về mặt tổ chức, cơ chế giám sát của Viện kiểm sát có tính độc lập nhất định với đối tượng được giám sát; về hoạt động, Viện kiểm sát là cơ quan duy nhất  được Hiến pháp và pháp luật quy định có thẩm quyền tham gia vào tất cả các lĩnh vực tố tụng tư pháp (tố tụng hình sự, tố tụng dân sự, tố tụng hành chính...) và tham gia vào tất cả các giai đoạn tố tụng (từ giai đoạn khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án). Đây là cơ sở để phát hiện vi phạm trong hoạt động tư pháp nói chung và trong hoạt động xét xử của Tòa án nói riêng, góp phần quan trọng trong bảo vệ quyền con người, quyền công dân.

2. Thực trạng cơ chế bảo vệ quyền con người, quyền công dân trong hoạt động tư pháp ở Việt Nam

a) Những kết quả đạt được

Tòa án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền con người. Việc bảo vệ quyền con người thông qua cơ chế Tòa án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân khi có hành vi xâm phạm đến quyền, lợi ích của cá nhân, công dân và lợi ích của Nhà nước, của chế độ. So với các thiết chế khác trong bộ máy nhà nước, vai trò của Tòa án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân tập trung đến việc bảo vệ quyền con người, xử lý các vi phạm về quyền con người.

Thực tiễn cho thấy, hoạt động của các cơ quan trong bộ máy nhà nước đều có liên quan, ảnh hưởng trực tiếp tới quyền, tự do, dân chủ của người dân, theo nghĩa cả hai mặt, có trách nhiệm, nghĩa vụ bảo vệ, bảo đảm quyền con người, nhưng đồng thời cũng rất dễ vi phạm quyền con người trong quá trình thực thi công vụ. Hoạt động của Tòa án và Viện kiểm sát là hai cơ quan có trách nhiệm bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người nhưng nếu không đủ “phụng công, thủ pháp, chí công, vô tư” rất dễ vi phạm quyền con người, quyền công dân và có thể dẫn tới oan, sai. Yêu cầu rất cao được Đảng ta nhấn mạnh là hoạt động tư pháp phải có “trọng trách” bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân. Do đó, nguyên tắc tính công bằng, công khai, khách quan, vô tư trong hoạt động xét xử phải đặc biệt được đề cao để xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không làm oan người vô tội, đồng thời cũng không được bỏ lọt tội phạm.

Trong những năm gần đây, Tòa án đã tiến hành xét xử nhiều hành vi xâm phạm quyền con người, quyền công dân gây bức xúc trong xã hội. Từng bước hoàn thiện tổ chức và hoạt động của Tòa án trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân là quá trình đổi mới nhằm mục tiêu làm cho bản chất dân chủ, hoạt động xét xử phù hợp với nguyên tắc, yêu cầu của Nhà nước pháp quyền, đáp ứng ngày một tốt hơn, hiệu quả hơn yêu cầu bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân và Nhà nước ta trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế. Trình độ của đội ngũ cán bộ thẩm phán tòa án ngày càng được nâng cao nên chất lượng hoạt động xét xử của tòa án cũng ngày càng tốt hơn. Do đó, hoạt động của cơ quan Tòa án đã đạt được những thành tựu to lớn, góp phần quan trọng vào việc bảo vệ thúc đẩy thực hiện quyền con người, quyền công dân.

Trong những năm qua, hoạt động của Viện kiểm sát đã đạt được nhiều thành tựu to lớn, góp phần quan trọng vào công cuộc bảo đảm thực hiện quyền con người ở Việt Nam. Việc thực hiện chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp của Viện Kiểm sát có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền con người, quyền công dân. Viện Kiểm sát thực hành quyền công tố là hoạt động thực hiện việc buộc tội của Nhà nước đối với người phạm tội, từ đó góp phần áp dụng hình phạt phù hợp đối với người phạm tội, qua đó góp phần bảo vệ quyền con người, quyền công dân. Kiểm sát hoạt động tư pháp chính là một phương thức kiểm soát quyền lực nhà nước trong hoạt động tư pháp, có vai trò quan trọng trong phòng ngừa vi phạm pháp luật, khả năng lạm quyền trong hoạt động tư pháp. Trong quá trình thực hiện chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp, nếu Viện Kiểm sát phát hiện vi phạm thì có quyền kháng nghị, kiến nghị, yêu cầu cơ quan, cá nhân khắc phục vi phạm. Bên cạnh đó, so với chức năng thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp nhằm đảm bảo pháp luật được tuân thủ nghiêm chỉnh và thống nhất, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của nhà nước, tổ chức, cá nhân.

b) Một số hạn chế

Trong hoạt động xét xử của Tòa án vẫn còn nhiều tồn tại cần được khắc phục đó là số bản án, quyết định bị hủy chưa giảm mạnh, thủ tục hành chính tư pháp còn gây khó khăn cho người dân; vẫn còn một số cán bộ, công chức vi phạm kỷ luật, thậm chí vi phạm pháp luật; tỷ lệ giải quyết các vụ án hành chính và tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm chưa đạt chỉ tiêu Quốc hội đề ra³.

Hoạt động của Viện kiểm sát vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc bảo vệ quyền con người trong hoạt động tư pháp, như: còn có trường hợp bắt, tạm giữ, tạm giam sau phải trả tự do không xử lý hình sự; còn để xảy ra một số trường hợp phải trả hồ sơ để điều tra bổ sung do vi phạm tố tụng; vẫn còn trình trạng đình chỉ điều tra, đình chỉ vụ án do bị can không phạm tội chất lượng kháng nghị các vụ án hành chính và tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm chưa đạt chỉ tiêu Quốc hội đề ra⁴.

3. Một số giải pháp hoàn thiện cơ chế bảo vệ quyền con người, quyền công dân trong hoạt động tư pháp ở Việt Nam hiện nay

Thứ nhất, đối với Tòa án nhân dân

Trong hoạt động tư pháp, bảo vệ quyền con người, quyền công dân là nhiệm vụ cấp thiết của các cơ quan tư pháp, trong đó, Tòa án được xác định có vai trò trung tâm. Nghị quyết số 27-NQ/TW xác định “Hoàn thiện chính sách, pháp luật liên quan đến tư pháp, bảo đảm tôn trọng và bảo vệ quyền con người, quyền công dân; Xây dựng chế định tố tụng tư pháp lấy xét xử là trung tâm, tranh tụng là đột phá; bảo đảm tố tụng tư pháp dân chủ, công bằng, văn minh, pháp quyền, hiện đại, nghiêm minh, dễ tiếp cận, bảo đảm và bảo vệ quyền con người, quyền công dân”. Theo tinh thần đó, để nâng cao vai trò của Tòa án trong bảo vệ quyền con người, quyền công dân, cần tiếp tục hoàn thiện chính sách, pháp luật liên quan đến lĩnh vực tư pháp. Trong đó, cần tập trung xây dựng các cơ chế, quy định chặt chẽ bảo đảm tính độc lập xét xử của Tòa án, của Thẩm phán và Hội thẩm nhân dân; có cơ chế phòng ngừa hữu hiệu, ngăn chặn, xử lý nghiêm minh mọi hành vi can thiệp trái pháp luật vào hoạt động tư pháp. Và xét ở góc độ rộng hơn, để làm tiền đề tốt cho hoạt động xét xử của Tòa án thì cần tập trung hoàn thiện hệ thống pháp luật trên tất cả các lĩnh vực, xây dựng được một hệ thống pháp luật dân chủ, công bằng, nhân đạo, đầy đủ, kịp thời, đồng bộ, thống nhất, công khai, minh bạch, ổn định, khả thi, dễ tiếp cận, đủ khả năng điều chỉnh các quan hệ xã hội, lấy quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân, tổ chức, doanh nghiệp làm trung tâm.

Cần tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Tòa án theo hướng tăng cường hơn nữa vai trò, vị thế của quyền tư pháp và thực hiện quyền tư pháp trong cơ chế thực thi quyền lực nhà nước. Theo đó, cần mở rộng hơn nữa quyền năng của quyền tư pháp, tạo điều kiện thuận lợi cho Tòa án thực hiện đúng đắn, đầy đủ quyền tư pháp theo nội dung hiến định, góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân trong Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, ví dụ như mở rộng thẩm quyền của Tòa án trong xét xử các vi phạm hành chính, quyết định một số vấn đề liên quan đến quyền con người, quyền công dân; nghiên cứu làm rõ thẩm quyền hội đồng xét xử khởi tố vụ án tại phiên tòa, những trường hợp Tòa án thu thập chứng cứ trong hoạt động xét xử...

Về tổ chức Tòa án, cần khắc phục tình trạng quan hệ giữa các cấp Tòa án là quan hệ hành chính, bảo đảm độc lập giữa các cấp xét xử và độc lập của Thẩm phán, Hội thẩm khi xét xử. Phân định rõ nhiệm vụ xét xử sơ thẩm, xét xử phúc thẩm, xét lại bản án, quyết định theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm. Hệ thống Tòa án nhân dân cần nhanh chóng khắc phục những hạn chế còn tồn tại trong ngành như nhận hối lộ, chạy án..., xử lý nghiêm khắc những hành vi vi phạm pháp luật của cán bộ tòa án trong quá trình thực hiện chức năng nhiệm vụ của mình để Tòa án xứng đáng là cơ quan thực thi quyền tư pháp của Nhà nước CHXHCN Việt Nam.

Về hoạt động của Tòa án, cần đảm bảo Tòa án hoạt động độc lập và chỉ tuân theo pháp luật khi xét xử, chỉ thông qua hoạt động xét xử, Tòa án mới ra phán quyết một người có tội hay không có tội bằng một bản án. Theo đó, cần tiếp tục xác định xét xử là trung tâm, tranh tụng là đột phá; bảo đảm tố tụng tư pháp dân chủ, công bằng, văn minh, pháp quyền, hiện đại, nghiêm minh, dễ tiếp cận, bảo đảm và bảo vệ quyền con người, quyền công dân. Bên cạnh đó, nghiên cứu để áp dụng hiệu quả thủ tục tố tụng tư pháp rút gọn; kết hợp các phương thức tố tụng tư pháp với các phương thức phi tố tụng tư pháp; đổi mới và nâng cao hiệu quả cơ chế nhân dân tham gia xét xử tại Tòa án (chẳng hạn có thể ban hành một đạo luật riêng về Hội thẩm nhân dân; chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng Hội thẩm nhân dân; về lâu dài có thể nghiên cứu áp dụng mô hình hội thẩm đoàn...).

Cải cách Tòa án trong mối quan hệ với cơ chế thực thi quyền lực nhà nước, với yêu cầu xác định rõ hơn vai trò, vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể của mỗi cơ quan và mối quan hệ giữa các cơ quan nhà nước trong thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp; bảo đảm quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công rành mạch, phối hợp chặt chẽ và tăng cường kiểm soát quyền lực bên trong mỗi cơ quan và giữa các cơ quan nhà nước. Nói cách khác, cần đổi mới, cải cách tư pháp một cách tổng thể, đồng bộ, liên thông với đổi mới lập pháp và cải cách hành chính⁵.

Thứ hai, đối với Viện kiểm sát nhân dân

Bên cạnh Tòa án, Viện kiểm sát là cơ quan có nhiệm vụ bảo vệ quyền con người, quyền công dân trong hoạt động tư pháp. Nghị quyết 27-/NQ/TW đã ghi nhận: “Hoàn thiện chính sách, pháp luật liên quan đến tư pháp, bảo đảm tôn trọng và bảo vệ quyền con người, quyền công dân; bảo đảm tố tụng tư pháp dân chủ, công bằng, văn minh, pháp quyền, hiện đại, nghiêm minh, dễ tiếp cận, bảo đảm và bảo vệ quyền con người, quyền công dân”. Theo đó, cần tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân theo xu hướng nâng cao hiệu lực, hiệu quả bộ máy đáp ứng yêu cầu giai đoạn mới, tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm sau đây:

- Hoàn thiện thể chế để Viện kiểm sát nhân dân thực hiện tốt chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp;

- Hoàn thiện cơ chế tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, tăng cường kiểm soát bên trong việc thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động xét xử phù hợp với nguyên tắc thẩm phán, hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật⁶.

Như vậy, để nâng cao vai trò của Viện kiểm sát nhân dân trong bảo vệ quyền con người, quyền công dân, Viện kiểm sát nhân dân cần tập trung vào một số giải pháp cụ thể như sau:

- Tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả thực hiện chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trước yêu cầu tình hình mới về phòng, chống tội phạm và các vi phạm pháp luật trong hoạt động tư pháp được đảm bảo.

- Trong chức năng thực hành quyền công tố, Viện kiểm sát nhân dân cần tập trung xây dựng một nền công tố mạnh, theo xu hướng tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, gắn công tố với hoạt động điều tra và nâng cao chất lượng tranh tụng tại phiên tòa, để đảm bảo mọi hoạt động khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không làm oan người vô tội, không bỏ lọt tội phạm và người phạm tội.

- Trong chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp, Viện kiểm sát nhân dân cần tăng cường thực hiện chức năng, nhiệm vụ kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt động tư pháp nói chung và hoạt động xét xử của Tòa án nói riêng, nhằm bảo vệ, bảo đảm các quyền con người, quyền công dân trong hoạt động tố tụng.

- Nghiên cứu, hoàn thiện cơ chế tăng cường kiểm soát bên trong việc thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động xét xử, để hoạt động này phù hợp với nguyên tắc thẩm phán, hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật.

Như vậy, để Viện kiểm sát thực hiện tốt hơn nữa nhiệm vụ bảo vệ quyền con người đã được quy định trong Hiến pháp năm 2013, cần phải có các giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động của cơ quan này. Đó là các giải pháp nâng cao chất lượng trong hoạt động thực hành quyền công tố để việc truy tố của Viện kiểm sát đúng người, đúng tội, có những bản cáo trạng công minh, những lời luận tội sắc bén, thuyết phục. Trong chức năng giám sát hoạt động tư pháp Viện kiểm sát cần phải kiểm sát chặt chẽ hơn, có hiệu quả hơn để phát hiện ra các sai phạm nghiêm trọng của các cơ quan nhà nước trong quá trình thực hiện hoạt động tố tụng từ khi bắt, tạm giam, tạm giữ, điều tra, xét xử, thi hành án, loại bỏ các hành vi bức cung, dùng nhục hình, lạm quyền, gây ra án oan, sai. Để thực hiện được điều này cần có nhiều giải pháp cụ thể như nâng cao trình độ, phẩm chất đạo đức, hiểu biết của cán bộ kiểm sát về quyền con người; bổ sung các quy định của pháp luật để Viện kiểm sát nhân dân có thể thực hiện tốt hơn chức năng của mình.

TS. Lê Ngọc Duy

Trường Đại học Kiểm sát Hà Nội

Bài viết được đăng trên Tạp chí Pháp luật về quyền con người số 6 (35) - 2023

---

Tài liệu trích dẫn
(1) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập 1, Nxb Chính trị Quốc Gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr. 71.
(2) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập 1, Nxb Chính trị Quốc Gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr 177.
(3) Báo cáo tổng kết công tác năm 2022 của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, nguồn: https://quochoi.vn/tintuc/Pages/tin-hoat-dong-cua-quoc-hoi.aspx?ItemID=59828. Truy cập ngày 13/8/2023.
(4) Báo cáo tổng kết công tác nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV của Viện trưởng VKSND tối cao, nguồn: https://kiemsat.vn/bao-cao-tong-ket-cong-tac-nhiem-ky-quoc-hoi-khoa-xiv-cua-vien-truong-vksnd-toi-cao-61351.html. Truy cập ngày 13/8/2023.
(5) Phát huy vai trò bảo vệ quyền con người của Tòa án nhân dân, nguồn: https://congly.vn/phat-huy-vai-tro-bao-ve-quyen-con-nguoi-cua-toa-an-nhan-dan-376970.html. Truy cập ngày 13/8/2023.
(6) Nghị quyết số 27-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương ngày 9/11/2022 về “Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới”.